Kiefer & Van Gogh

500725461_10238092639637468_5322949481513515677_n

Ik had eerst ‘Het Bos en de Rivier’ gelezen over Anselm Kiefer en zijn kunst van Karl Ove Knausgard met die prachtige aquarellen van Kiefer in het schutblad voor- en achteraan. Deze aquarellen zijn opvallend licht en kleurrijk, wat contrasteert met de vaak duistere en monumentale werken waarvoor Kiefer bekendstaat.

En dan naar Amsterdam. Met de trein van Antwerpen Centraal naar Amsterdam Zuid (1,5 uur) en dan tram 5 naar het Museumplein. Voor de dubbeltentoonstelling Anselm Kiefer in Van Gogh Museum en Stedelijk Museum Amsterdam. Je start in het Van Gogh Museum en mits armbandje mag je dan binnen in het Stedelijk Museum.

Starten doe je in het Van Gogh museum. Zijn band met de Nederlandse kunstenaar komt aan bod in machtige natuurlandschappen, waarin vertrouwde motieven opduiken zoals korenvelden, zonnebloemen en kraaien. Kiefer mocht zelf de werken uitkiezen uit die hij wilde combineren met zijn kunst. Er hangen ook tekeningen van een zeer jonge Kiefer. Toen hij 17 was trok hij rond in de voetsporen van Van Gogh van Nederland, tot België tot in Arles in Frankrijk.

“Als je de tekeningen bekijkt is het duidelijk dat ik – in tegenstelling tot wat je van een tiener zou verwachten – niet bovenmatig geïnteresseerd was in de emotionele aspecten van Van Goghs werk of zijn ongelukkige leven. Wat toen al indruk op me maakte, was de rationele, zelfverzekerde opbouw van zijn schilderijen, in een leven waar hij steeds minder vat op had. Misschien voelde ik toen al dat het leven en het werk van een kunstenaar twee gescheiden werelden zijn.” Uit het boek ‘Het bos en de rivier’ over Anselm Kiefer en zijn kunst door Karl Ove Knausgard.

In het Stedelijk Museum staat Kiefer en Nederland centraal. Waar Kiefers werk aan het begin van zijn carrière in Duitsland moeilijk van de grond kwam, kocht het Stedelijk in de jaren tachtig al twee van zijn werken − Innenraum (1981) en Märkischer Sand (1982) aan.

Innenraum is mijn absolute favoriet.

Zijn nieuwe werk Sag mir wo die Blumen sind, is een immense installatie of schilderij gemaakt van verf, olie, stof, staal, stro en veel dood. Het momumentale werk komt bedreigend over en ook omdat het zo maar eventjes 24 meter lang is en helemaal gedrapeerd is rond de historische trap van het Stedelijk Museum. Aan de bovenrand van deze werken heeft Kiefer tekstregels uit het lied geschreven, zoals ‘Sag Mir wo die Soldaten sind’, ‘Sag mir wo die Gräber sind’, en ‘Blumen wehen im Sommerwind’.

Met zijn andere werk, Steigend, Steigend, sinke nieder, gemaakt van foto’s en lood, verwijst Kiefer naar het zware gewicht van de menselijke geschiedenis.

De installatie Steigend, steigend, sinke nieder, toont ons fotoafdrukken op papier, staal en glas, andere gebruikte materialen zijn klei, as, gips, pluimen, gedroogde planten… Hier torst het het zware gewicht van de menselijke geschiedenis. Aan het plafond hangen grote rollen van waaruit loden ‘filmrollen’ naar beneden vallen. De grote geschiedenis van de kleine mens, zo voelde ik het aan.

Anselm Kiefer – Sag mir wo die Blumen sind, nog tot 9 juni in het Van Gogh Museum & Stedelijk Museum.

In samenwerking met het Van Gogh Museum kent de tentoonstelling van 28 juni tot en met 26 oktober 2025 een vervolg in de Royal Academy of Arts in Londen.

Credits beelden :

Anselm Kiefer, ‘Sag mir wo die Blumen sind’ (detail), 2024, Emulsie, olie, acryl, schellak, bladgoud, sediment van elektrolyse, klei, gedroogde bloemen, stro, textiel, staal, houtskool en collage van doek op doek. Copyright: Anselm Kiefer. Foto: Atelier Anselm Kiefer.

Anselm Kiefer, Die Krähen (De kraaien), 2019. Emulsie, olieverf, acrylverf, bladgouden stro op doek, 280 × 760 cm. Collectie van de kunstenaar. Fotograaf: Georges Poncet.

Anselm Kiefer, Innenraum, 1981, 287,5 x 311 cm, olieverf, acrylverf en papier op doek. Stedelijk Museum Amsterdam.