In de negentiende eeuw probeert een verrassend aantal vrouwelijke musici op eigen benen te staan, maar dat mislukt maar al te vaak door het veto van hun familie of van hun man. Fanny Hensel is hiervan een sprekend voorbeeld. Al op jonge leeftijd wordt ze beschouwd als een zeer getalenteerde pianiste en componiste, maar op haar veertiende wordt ze door haar vader op haar plaats gezet, dat wil zeggen op een een leeftijd waarop het conflict zich aftekent tussen burgerlijke bestemming en artistieke ambitie. in 1820 schrijft Abraham Mendelssohn aan zijn dochter dat voor haar jongere broer Felix muziek misschien ooit een beroep zal zijn, ’terwijl muziek voor jou steends alleen een versiering, maar nooit de basis van je zijn en doen kan worden.’
Een zeer interessante en bijzonder goed vertelde biografie van Christine Eichel, heeft ons een inkijk in het leven van de geiverde concertpianiste en componiste Clara Schumann. De schrijfster rekent af met de clichés rond het leven van Clara en schetst het beeld van een bijzondere, getalenteerde vrouw die het heft in eigen hand neemt.
De vader van Clara, Friedrich Wieck, is een muziekpedagoog uit Leipzig. Hij heeft al vlug door dat zijn dochter talent heeft. Hij laat ze eindeloos pianospelen tot ze ontpopt tot een waar kindsterretje. Op die manier is ze ook het uithangbord van zijn muziekschool ! Er komt aardig wat geld binnen in het huishouden.
Maar Clara wordt verliefd op een componist, een leerling van haar vader. De negen jaar oudere Robert Schumann begint met haar een verhouding zonder dat vader het weet. Als vader Wieck dit ontdekt is hij razend. Maar Clara en Robert huwen toch. Tussen de eerste kus en het voor de rechtbank bevochten huwelijk liggen vijf jaar.
Een gelukkig huwelijk kan je het niet noemen. Robert is bisesksueel, gaat vreemd en hij is helemaal niet opgezet met een ambitieuze vrouw aan zijn zijde. Clara is niet gelukkig maar heeft geen tijd om veel te kniezen laat staan te studeren. Ze neemt de volledige zorg op zich voor haar ziekelijke man en haar kinderen.
Maar ze blijft ook spelen en trekt op tournee. Dat kan ook omdat er anders geen inkomen is. Haar man moet het wel toestaan dat ze terug aan de slag gaat.
De schrijfster ontziet de mannen niet in Clara’s leven. Tenslotte heeft de vader de dochter haar jeugd ontnomen ter eer en glorie van zijn business. Dat Clara toch goed spreekt over haar vader noemt Eichel het stockholmsyndroom. Haar relaties met de narcistische Robert noemt ze toxisch. En haar moeizame relatie met haar kinderen is ‘regretting motherhood’. Dat zijn allemaal harde woorden , maar er zal wel een kern van waarheid insteken. Vergeet ook de tijdsgeest niet van toen, een waar keurslijf voor een vrouw.
Wat mij vooral opviel aan Clara was haar energie. Zoveel kinderen en kleinkinderen waar ze dan toch de zorg voor opnam. Haar eerste zoon, Emil, stierf in 1847 op slechts 1-jarige leeftijd. Hun dochter Julie stierf in 1872 en liet twee kleine kinderen achter van slechts 2 en 7 jaar oud, die toen door hun grootmoeder werden opgevoed. In 1879 overleed haar zoon Felix op 24-jarige leeftijd. In 1891 stierf haar zoon Ferdinand op 41-jarige leeftijd en liet zijn kinderen aan haar zorg over.
Na de dood van haar man had Clara een lange liefdesrelatie met de jongere componist Johannes Brahms. ‘ Hij is jong, deze Johannes, nog maar net twintig en vol energie. Knap is hij ook. Schouderlang haar valt in zijn smalle gezicht, zijn felblauwe ogen schieten vonken. Als hij piano speelt, klinkt dat heel anders dan bij de gasten die gewoonlijk in huize Schumann achter de vleugel plaatsnemen. Op de een of andere manier temperamentvoller, vuriger.’ Tijdens haar huwelijk met Robert Schumann is er geen sluitend bewijs van een fysieke relatie tussen Clara Schumann en Johannes Brahms. Wat wél zeker is: ze deelden een diepe emotionele band en wederzijds artistiek respect, en hun relatie bleef levenslang belangrijk.
Christine Eichel Clara. Het leven van Clara Schumann. Vertaald door Godverdien Hauth Grubben.Omniboek. 360 Bladzijden.
Laat een reactie achter